با فرا رسیدن سال نو، سفره مبارک هفت سین را می گسترانیم.سفره‌ای از هفت گونه گیاه و دانه و خوردنی دلپذیر. آب و آیینه، شمع و چراغ، نقل و نبات و گل و سبزه در آن می نهیم، کتاب آسمانی خود را می گشاییم و در لحظه حلول سال نو در برابر سفره‌ای از برکت الهی و به امید رونق و بهبود و معیشتی بهتر دست به دعا برمی داریم.
هفت شین
برخی از محققان معتقدند که پیش از اسلام، در این سفره هفت شین می گذاشته اند همچون شمع ، شیرینی ، شیر، شربت ، شهد و شاهدانه و یا هفت گیاه چیده‌شده سودمند به صورت هفت‌چین و یا هفت سینی از خوردنی های مطلوب است اما قرن هاست که در سفره عید هر ایرانی هفت گونه خوردنی و سبزه که حرف نخست آن سین است، چیده می شود و آن چنان که پیداست سخن بر سر حرف سین یا چین یا شین نیست بلکه محتوای سینی ها یا ظروفی که خوردنی در آن می نهند اهمیت دارد و محتوای ظرف ها نمادهایی در سفره هفت سین هستند.
روایات گوناگون از هفت سین
در گذشته عدد هفت خوش یمن ،مبارک و حتی مقدس تلقی می شده است.هفت‌سین در مراسم نوروزی به روایت‌های گوناگون به وجود آمده است، گروهی از پژوهشگران بر این باورند که درجشن نوروز، میوه‌ها ، شیرینی‌ها و خوراکی‌ها را در هفت عدد از سینی‌ها می‌چیدند و بر سفره نوروزی می‌گذاشتند و آن را هفت‌سینی می‌گفتند که بعدها در طول زمان به هفت‌سین تبدیل شده است.
گروهی دیگر چنین باور دارند که در زمان‌های پیش و به هنگام نو شدن سال بر سفره نوروزی هفت شین مانند شیر، شکر، شیرینی، شربت، ... می گذاشتند که به تدریج به هفت‌سین تبدیل شده است.
گروهی دیگر بر این گمانند که ابتدا هفت‌چین یعنی هفت نوع چیدنی از درخت،بوده است که بعدها به هفت‌سین تغییر یافته است.
چرا «هفت» در سفره هفت سین
عدد هفت که جمع سه و چهار است، نزد ریاضیدانان به سبب شکل هندسی مثلث و مربع که اشکال همگن و کامل به شمار می آیند نمایانگر کمال و به شکلی نمادین، به مفهوم کثرت و تکامل است. هنگامی که از عدد هفت، یا هفت هزار و... سخن گفته می شود معنای زیاد بودن مد نظر است. در میان اقوام هند و اروپایی و همچنین هند و ایرانی این عدد خوش یمن و مبارک تلقی شده و در اساس، نقش این عدد در فرهنگ ملت ها نقشی مثبت است.
واقعیت های طبیعی، مشاهده‌ها و تجربه‌های مردم در گذر زمان، نقش ادیان الهی و باورهای دینی مردم در توجه ویژه به عدد هفت بسیار اساسی است و از همین روست که قرن هاست در آیین ها و رسم های ایرانی نیز این عدد جایگاهی ویژه دارد. در چیدن و آراستن سفره هفت‌سین نیز نقش این عدد به خوبی آشکار است.
نگاهی گذرا به واقعیت های طبیعی، کتب الهی، باورهای مردم، هنر معماری، موسیقی، خط و نیز ادبیات ملل نشان می دهد که عدد هفت تا چه حد مورد توجه ویژه قرار دارد. در قرآن کریم و نیز نزد مسلمانان ایرانی عدد هفت جدای از سایر عددها مورد توجه قرار دارد. در برخی از آیه‌ها و سوره‌های قرآن از عدد هفت نام برده شده است و نیز قرآن را مشتمل بر هفت موضوع دانسته‌اند. مناسک حج هفت مرحله دارد و نخستین قاریان نیز هفت نفر بوده‌اند. در کتاب های آسمانی انجیل و تورات، بارها و بارها این عدد با تأکید تکرار شده است. همچنین نزد زرتشتیان هفت امشاسپند گرامی بوده و در آیین مهر هفت اختر معتبر بوده است. پیشینیان ما نیز زمین و آسمان را دارای هفت طبقه دانسته‌اند و به زمین هفت اقلیم می گفته‌اند که دارای هفت دریا بوده است.
خلق جهان را در شش مرحله یا گاهنبار گفته اند و در روز هفتم که پایان خلق جهان است به نیایش و جشن و سرور می پرداخته اند؛ این آیین هنوز مشاهده می‌شود و ادامه دارد. حرکت و تغییر شکل ماه در چهار هفته، وجود خوشه ستارگان یا خواهران هفتگانه و همچنین تکامل جنین در هفت ماهگی، رویش دندان کودک در هفت ماهگی، تغییر تکاملی نطفه به جوجه پس از سه هفته و... از مواردی است که در طبیعت مورد مشاهده و توجه قرار گرفته اند.
باورهای ملت ها نیز نمایانگر توجه به عدد هفت و نقش آن است. در قدیم مصریان به هفت رکن قدرت معتقد بودند، کلدانی‌ها هفت طبقه کمال و بابلیان هفت طبقه آسمان را باور داشتند، یونانیان به هفت خدا معتقد بودند، هندوان خدایان هفتگانه «آدی‌تیا» را می پرستیدند و رومیان جشن بزرگ هفت مادر یا «سپتی ماترا» را برگزار می کردند.
بسیاری از ملت های دیگر نیز متوجه این عدد بوده‌اند. همچنین از عجایب هفتگانه جهان نام برده شده است. در موسیقی سنتی ایرانی هفت دستگاه و در خط هفت شیوه نگارش تعیین کرده‌اند. در هنر و ادبیات نیز توجه هنرمندان و نویسندگان به عدد هفت آشکار است.
در اساس بین اقوام هند و اروپایی و نیز ایرانیان و هندوان، عدد هفت خوش یمن و مبارک تلقی شده است و از همین روست که در فرهنگ ایرانی ما که بنیانش بر باورهای دینی استوار است در سفره عید که سفره‌ای دلپذیر و خوش یمن و سرشار از امید به بهبودی و رونق بیشتر است، هفت سین چیده می شود به این امید که سال نو پر برکت و مبارک باشد.
